Geborgen scheiding, met behulp van een Ouderschapsplan.

Sinds de echtscheiding van haar ouders woont Sanne bij haar moeder. Haar vader is verhuisd naar een andere stad. Sanne voelt zich de laatste tijd erg gespannen en ze slaapt slecht. Haar ouders maken vaak ruzie en zij wordt daarin betrokken. ‘Ik wil geen partij kiezen. Ik wil het gewoon leuk hebben, met alle twee. Net zoals vroeger’.

Een scheiding is voor kinderen enorm ingrijpend en vereist veel aanpassingsvermogen. Eén van de opvoeders verdwijnt uit het dagelijkse leven verdwenen en er komt een omgangsregeling voor in de plaats. Kinderen pendelen heen en weer tussen twee woonplekken, waar vaak ook nieuwe partners verschijnen met wie zij een eigen relatie opbouwen. Er verandert veel, maar één ding blijft: het kind valt onder het ouderlijke gezag van de gescheiden partners en heeft recht op een goed contact met beiden.

De omgangsregeling schept hiervoor een basis. Is er daarnaast ook sprake van een goede communicatie, duidelijke afspraken en opvoedkundige samenwerking, dan wordt daarmee een voor het kind zo veilig en gestructureerd mogelijke nieuwe situatie gecreëerd. Veel ex-partners zetten waar nodig barrières opzij om ’t voor de kinderen mogelijk te maken het scheidingsproces te verwerken en de band met beide opvoeders in stand te houden.

Maar dat lukt lang niet altijd. Allerlei emoties kunnen de communicatie tussen de opvoeders in de weg staan. Met als gevolg geen of te weinig afstemming. Voor de kinderen betekent dit onzekerheid en onveiligheid. Door wie wordt het kind opgehaald? Het blijkt niet goed afgesproken en na een uur wachten zwerft het kind wat rond. Deze situatie geeft op zichzelf weer alle aanleiding tot ruzies en verwijten. Intussen staan de kinderen in de kou en raken ze hoe langer hoe meer emotioneel verstrikt in de strijd tussen de ex-partners. Gevoelens van schuld, omdat de ruzies over hen gaan, ‘het ligt vast aan mij’. Van onmacht, omdat ze op hun tenen lopen om de vrede te bewaren, wat vaak niet lukt. Van zorg en verantwoordelijkheid, omdat ze soms meer steunpilaar zijn dan kind. Van verwarring, omdat ze verschillende signalen krijgen en van de één veel meer mogen dan van de ander.

Wanneer opvoeders bovendien het kind voor zich proberen te winnen ten koste van de andere opvoeder - door negatieve uitlatingen of tegenwerken van het contact - wordt het kind in een ernstig loyaliteitsconflict gebracht. Het wil niet voor de één en tegen de ander zijn, maar het wil ook niet als ‘afvallige’ gezien worden (voor wie ben jij nou eigenlijk?). Het kind komt in een onmogelijke spagaat terecht, voelt zich verscheurd en is bang om de gunst en liefde van de één of de ander te verliezen.

Het is de zorg en verantwoordelijkheid van de volwassenen om te voorkomen dat kinderen op deze manier extra emotioneel belast worden. Wanneer dit niet op eigen kracht lukt, is er een hulpmiddel in de vorm van het zogeheten Ouderschapsplan. Een afsprakenplan waarin allerlei praktische en opvoedkundige zaken worden besproken en vastgelegd. Wie haalt het kind op, wie gaat er naar de ouderavond, hoe wordt de andere opvoeder op de hoogte gesteld van ontwikkelingen, wat zijn belangrijke (opvoedkundige) regels waar beide opvoeders zich aan willen binden? Het Ouderschapsplan komt tot stand op een neutrale plek en onder begeleiding van een objectieve bemiddelaar. Met gevoel voor de situatie zorgt de bemiddelaar dat lastige kwesties en onduidelijkheden bespreekbaar worden en er afspraken komen waar beide opvoeders zich in kunnen vinden. Het doel is om samen waarborgen in te bouwen voor het kind en meer rust en duidelijkheid te scheppen voor alle betrokkenen. De afspraken in het Ouderschapsplan kunnen altijd aangepast worden aan veranderende omstandigheden. Het belang en de noodzaak van een Ouderschapsplan wordt algemeen erkend. De rechter kan indien nodig advies inwinnen bij de Raad voor de Kinderbescherming. Indien de rechter het noodzakelijk acht kunnen bepaalde afspraken in belang van het kind afgedwongen worden. Op termijn wordt het ouderschapsplan wettelijk verplicht gesteld. Inmiddels is het wetsvoorstel in januari 2008 ingegaan.

Voor kinderen zoals Sanne verandert er veel. Voortaan zijn er twee woonhuizen en twee bedden. Maar slapen doet ze pas als er niet zoveel meer te piekeren valt en ze zich op beide plekken thuis mag voelen. Een geborgen scheiding, daar draag je samen de verantwoordelijkheid voor. Op eigen kracht, of met behulp van een Ouderschapsplan.